
Verdrinkt Bontenbal in een kom soep?

Het CDA is alleen maar interessant omdat de partij het goed doet in de peilingen. Verder is de partij een schim van de machtige volkspartij van weleer die ongegeneerd en naar waarheid kon zeggen: we rule this country. Ooit met 54 man in de Kamer, nu met vijf. Het product van jaren kleurloosheid, interne strijd, afsplitsingen (NSC en BBB), vergrijzing en – ook dat – secularisatie en het verval van de volkspartij als politiek construct.
Partijleider, Henri Bontenbal, was een backbencher die zich vooral onderscheidde met zure en grove comments op twitter. Hij heeft ze verwijderd, maar ze circuleren nog in ruime mate. Desgevraagd zei hij dat je je op social media nu eenmaal wat scherper uit dan normaal, een curieuze tekst voor een man die op X jan en alleman blockt.
Fatsoen
Wat de plannen zijn van de nieuwe partijleider, is onduidelijk. Hij spreekt met zoveel meel in de mond dat hij nog onverstaanbaarder is dan hij van huis uit al is. Eén woord is evenwel altijd te horen: fatsoen.
CDA is fatsoen en vooral hij, Bontenbal is fatsoen, waarbij de toehoorders gelieve te vergeten dat de partij bekend staat om zijn backstabbers en integriteitsschendigen (in 2022 en 2024 landelijk topscorer). Los daarvan, fatsoen is fijn, maar zoals je in gelul niet kan wonen, kan je dat ook niet in fatsoen. Ook de stikstofcrisis los je er niet mee op, de hoge energieprijzen niet, de oorlogen in Oekraïne en Gaza niet en ook niet de migratieproblematiek.
Natuurlijk hoopte Bontenbal dat hij zo lang mogelijk de fatsoenskaart kon spelen zonder kleur te hoeven bekennen. De kiezers blijken namelijk zo spuugzat te zijn van het geharrewar en geruzie in Den Haag dat ze het wel met de zelf benoemde kampioen van het fatsoen Bontenbal lijken te willen proberen. Geholpen door de implosie van NSC steeg de partij in de peilingen. Op zichzelf was een zeker herstel te verwachten – die vijf zetels waren er wel erg weinig -, maar toen het ‘natuurlijke’ stabilisatieniveau van zo’n 15 zetels werd gepasseerd, ontstond in het land en vooral bij het CDA de idee dat het Catshuis binnen handbereik kwam.
Asielnoodmaatregelenwet
Het kwam dus wel heel ongelukkig uit dat het kabinet nog voor het reces de asielnoodmaatregelenwet met de Kamer wilde regelen. Dan zou Bontenbal aan de kiezers moeten laten zien waar zijn partij staat.
Weliswaar wil 90% van zijn kiezers dat de asielmigratie aan banden wordt gelegd, maar Bontenbal is niet de man die zijn kiezers hun zin wil geven, zegt hij zelf. Omdat hij nooit vertelt waar hij voor staat, moeten we zijn motieven zelf bedenken. En dat is niet erg moeilijk.
Het premierschap van Bontenbal wordt vrijwel onbereikbaar als hij PvdA/GroenLinks en D66 van zich vervreemdt. Dat zou zo maar kunnen gebeuren als het CDA met de verscherpte asielwetgeving instemt. Omgekeerd, als het CDA de wet wegstemt, komt een coalitie met de VVD in het gedrang. Tegelijkertijd lijkt het voor Bontenbal onverteerbaar om een wet die uit de koker van de door hem verafschuwde Wilders komt, te ondersteunen. Weliswaar zit Wilders niet meer in het kabinet, maar zijn vingerafdrukken staan op het wetsvoorstel en – laten we het maar zo formuleren – Bontenbal heeft smetvrees. Komt bij de ex-CDA’er Mona Keijzer voor het wetsvoorstel medeverantwoordelijk is en gezien ’s mans ingeslikte tweets is rancune hem niet vreemd.
Strafbaarstelling illegaliteit
Dus ging Bontenbal de bal vooruitspelen. Hij zei voorstander te zijn van verscherpte wetgeving, maar dan moest de wet wel uitvoerbaar zijn en fatsoenlijk geformuleerd. Hij had er uren op gestudeerd en was op tal van onduidelijkheden en lacunes gestuit, aldus zijn toelichting.
Deze vertragingstactiek bleek uiteindelijk niet effectief en iedereen voelde wel aan dat het CDA contra coeur zou moeten instemmen, tot zich een voor Bontenbal bevrijdend incident voordeed, de strafbaarstelling van illegaliteit.
Op de valreep stelde de PVV voor illegaal verblijf van uitgeprocedeerde asielzoekers alsmede hulp aan hen strafbaar te stellen. Het amendement haalde een meerderheid, mede omdat een paar Kamerleden van PvdA/GroenLinks en Partij voor de Dieren de viering van Keti Koto belangrijker vonden dan hun werk, stemmen.
Het CDA stemde tegen. Dat kostte wat intellectuele en woordkundige acrobatiek, want de partij was eerder voorstander van strafbaarstelling van illegaliteit geweest en kon dan natuurlijk niet zomaar negeren. De escape zat in de frase dat ook hulpverlening aan illegalen strafbaar zou worden.
Hier werd een grens overschreden, aldus Bontenbal, die in de staatsmedia ruim de gelegenheid kreeg zijn standpunt toe te lichten, dit in tegenstelling uiteraard tot de voorstanders van het amendement. ‘De zachte krachten van de goede samenleving’ werden hier gecriminaliseerd et cetera en zo verder.
Kom soep
Natuurlijk wist Bontenbal wat hij deed, want in hem schuilt een machtspoliticus die ook het populisme in zijn gereedschapskist heeft zitten. Vrijwel direct werd zijn tegenstem door CDA-notabelen van wie je nooit (meer) hoort, ondersteund en geroemd. Wethouders, gemeenteraadsleden, oud-bestuurders, ja zelfs een oud-EU-parlementariër die Bontenbal ‘stoer’ vond, allemaal hoera en hoe-durven-de-anderen!
Uiteraard sprong ook de linkse oppositie op en vertekende het amendement met demagogische teksten over docenten die geen onderwijs meer zouden durven geven, want gevangenisstraf. Kati Piri, die vindt dat de Israëlische bevolking wel mag worden blootgesteld aan moordende bombardementen van Hamas en bondgenoten, twitterde dat het amendement ‘harteloos’ was. Ach ja, natuurlijk.
Ook in de kranten ging men los en op social media nog meer. “Mag ik een illegaal geen kom soep meer aanbieden?” twitterde een dominee die daarmee het begrip muntte waarmee de ‘goeden’ en ‘barmhartigen’ zich konden afficheren. Geen kom soep? Zelfs geen kom soep? Dat is een politiestaat!
Sprekend over de duivel, de Nationale Politie liet ook publiekelijk van zich horen. Ze maakt zich ‘grote zorgen’ over de uitvoerbaarheid, reikwijdte en effect’ van de strafbaarstelling van illegaliteit. Want, nu komt het, er zou mee worden gesuggereerd dat ‘elke illegale vreemdeling overlast gevend en crimineel gedrag vertoont’. Los van de inhoud een schandalige vorm van politieke inmenging: als de politiechef zorgen heeft, gelieve ze naar haar baas te lopen, niet naar de pers.
Nou ja, het hield niet op. Niet zelden de schaamte voorbij. Zoals het Rode Kruis dat twitterde “Met of zonder papieren, een mens is een mens” (onderstreping niet door mij), in de euforie negerend dat deze organisatie in de afgelopen 22 maanden niet één Israëlische gijzelaar in de Hamas-tunnels heeft bezocht. Met je ‘een mens is een mens’.
Een mens is nooit illegaal
Handel in gestolen auto’s is illegaal, de handelaar niet. Diefstal is onwettig, maar een dief is niet onwettig. Dat is geen hogere wiskunde. Wie het amendement terugbrengt tot de stelling ‘een mens is nooit illegaal’, is een demagoog. Toch wordt dat op grote schaal gedaan en Bontenbal spreekt het niet tegen. Waarschijnlijk omdat hij weet dat dit ‘verkoopt’. Alles voor de zetels en nog meer voor het premierschap. Fijne premier: hij ondermijnt zo niet alleen het wetgevingsproces, maar ook de hele asielprocedure, ja zelfs de integriteit van de Nederlandse Staat.
Alle hulp strafbaar?
Is menselijke hulp aan illegalen voortaan strafbaar? Het formele antwoord is dat het kabinet dit nog uitzoekt en daarbij ook de Raad van State zal inschakelen, dit op uitdrukkelijk verzoek van SGP en NSC.
Tegelijkertijd valt er best nu al een verstandig antwoord te geven (en doen SGP en NSC er goed aan niet af te wachten, maar zelf te denken, want met de Raad van State weet je het nooit/wel).
Hulpverlening die beoogt illegaal verblijvende vreemdelingen voor de overheid te verbergen en aldus in ons land te houden, is strafbaar. Niet anders dan bij ongewenst verklaarde vreemdelingen. Dat is gewoon samenspanning en dus terecht strafbaar.
Humane zorg als medische hulp en die kom soep valt daar natuurlijk niet onder. Ook hier is het interessant om even te kijken naar de toelichting op strafbaarstelling van hulp aan ongewenste vreemdelingen. Het staat in het kader boven deze column.
Wat nadere regeling vraagt en wat best lastig is, zijn de grensvlakken: wanneer wordt human zorg feitelijk en wellicht onbedoeld een streven om de illegale vreemdeling hier te laten blijven. Voorbeeld: kinderen van een illegaal echtpaar zitten hier jaren op school en wortelen zich.
Dat vraagt concrete regelgeving. Zoals dat ook nodig is voor (of beter tégen) al die organisaties die onder het mom van humane hulp alles op alles zetten om illegalen hier te houden, zelfs met subsidie en steun van lokale overheden.
Verder moet het kabinet eindelijk eens werk maken van een echt uitzettingsbeleid en maatregelen treffen die voorkomen dat illegalen gaan zwerven en zo het bestaansrecht van die zojuist bedoelde hulpinstanties legitimeren.
Dat is dus heel wat serieuzer dan de flauwekul ‘interpretatie’ die Van Weel, de minister van Justitie, in eerste aanleg op de bezorgde vragen van de SGP gaf: dat justitie waarschijnlijk geen prioriteit zou geven aan vervolging van hulpverleners.
Verdrinkt Bontenbal in een kom soep?
De onduidelijkheid die nu bestaat, is primair veroorzaakt door het onverhoedse amendement van de PVV, maar aangewakkerd door de oppositie en tot een brandpunt gebracht door Bontenbal die gewoon geen zin heeft om zijn kaarten op tafel te leggen.
De tactiek van vooruitschuiven en de inhoud vermijden werkt niet meer. Of beter, keert zich tegen Bontenbal. Hij staat nu te boek als tegenstander van verscherpte asielmaatregelen, zit in het kamp van extreemlinks en is suspect bij liberaal en conservatief Nederland. Dat hij dat ook beseft, blijkt uit de twittercampagne die hij zijn partijgenoten laat uitvoeren. Ook rond zijn fractie klinken verontruste geluiden.
Je mag aannemen dat het kabinet, geholpen door redelijke krachten als de SGP, een keurige interpretatie dan wel verfijning van de strafbaarstelling van hulp aan illegalen produceren. Dan kan het CDA in de Senaat moeilijk gaan tegenliggen en staat Bontenbal in zijn hemd.
Het kan natuurlijk ook zijn dat het kabinet, lees de uitermate zwakke minister van Justitie, de intellectuele en politieke kracht mist om een behoorlijke nuancering van de hulpverleningskwestie te formuleren. Dan blijft het desbetreffende artikel wel in de wet staan, maar wordt het – vooralsnog – een dode letter. De rest van de wet wordt wel van kracht. Dat is wat de achterban van het CDA wel wil en dus staat zelfs als het amendement wordt gedemonteerd, Bontenbal voor aap.
Het zal hem gedurende verkiezingscampagne door links en rechts onder de neus worden gewreven. En de kiezers, beu van de spelletjes, vergeten het niet.
Dat premierschap kan Bontenbal wel vergeten. Verdronken in een kom soep.
Paul Verburgt