Al jaar en dag probeert de top van de Nationale Politie de hoofddoek voor agentes er door te drukken. Steeds mislukt het, maar de dames en heren blijven maar doorgaan.

Vijf jaar geleden kwam de Amsterdamse politiechef Aalbersberg al met het plan om de hoofddoek bij geüniformeerde agentes toe te staan. Het werd door de toenmalige korpschef Erik Akerboom direct naar de prullenmand verwezen, maar een paar jaar later was de korpsleiding toch om. In 2020 betoonde plaatsvervangend korpschef Liesbeth Huyzer zich openlijk voorstander van de hoofddoek voor agentes.

Diversiteit, daar ging het om. Het uniform als symbool van de neutraliteit van de politie vond ze achterhaald. Het was gewoon bedrijfskleding en de neutraliteit van een politieman of -vrouw blijkt uit zijn of haar gedrag.

Black Lives Matter

Ze werd ostentatief bijgevallen door topman Martin Sitalsing, toen belast met het diversiteitsbeleid binnen de Nationale Politie. Hij had zich kort daarvoor nog laten fotograferen, in uniform, geknield, uit solidariteit met George Floyd en met de Black Lives Matter-beweging die zich alras zou ontpoppen als antidemocratisch, racistisch en gekant tegen de politie (defund the police).

Sitalsing had lak aan de neutraliteit van de politie en suggereerde met zijn actie ook nog eens dat het er in het Nederlandse politiekorps even gewelddadig en racistisch toegaat als in Amerika. Schandalig, maar toch nam de korpsleiding geen maatregelen. Ik heb dat indertijd nog nagevraagd: nee, het was een persoonlijke mening van meneer Sitalsing.

Bijzonder natuurlijk, want persoonlijke meningen van de werkvloer, vaak in het vuur van de strijd gedaan, worden al gauw racistisch geacht en moeten volgens de korpsleiding met wortel en taak worden uitgeroeid.

Kabinet en Kamer: geen hoofddoek

Even leek het stil aan het hoofddoekfront, maar plots bleek de strijd verlegd te zijn naar de Boa’s, de buitengewoon opsporingsambtenaren. Een slimmigheidje, want er zijn geen landelijke voorschriften voor het uniform van de Boa’s. In Utrecht, Arnhem en Rotterdam kondigde het stadsbestuur verheugd aan de hoofddoek te zullen toestaan wat hen op een breed aanvaarde Kamermotie kwam te staan waarin dat werd verboden.

De minister stelde zich achter deze uitspraak en daarmee was deze bres gedicht.Eerder al had het kabinet duidelijk gemaakt dat er bij de Nationale Politie geen hoofddoek zou komen.

Kabinet en Kamer hechten aan het uniform dat – het woord zegt het al – geen ruimte laat voor het tonen van persoonlijke voorkeuren van de dragers ervan. Dat geldt helemaal als uitingen van uniformdragers van religieuze aard zijn. De samenleving, zo is de redenering, moet erop kunnen vertrouwen dat de politie haar zonder persoonlijke preferenties bejegent.

In de politietop wordt ook wel het argument gehoord dat de wervingskracht van de politie zou toenemen als er een hoofddoek komt. Mij zijn geen onderzoeken bekend die dat aannemelijk maken. Wel is bekend dat een baan bij de politie bij mensen met een Turkse, Marokkaanse of Surinaamse achtergrond niet erg populair is: het salaris zou te laag zijn evenals het imago van de politie in de eigen kring. Wensdenken kortom.

Daar gaan we weer

Alle reden voor de politietop om ’s op te houden met het gepush van de hoofddoek. Maar nee hoor, het gaat gewoon door.

Dit keer komt het pleidooi van Johan van Renswoude, recent benoemd als landelijke coördinator voor de bestrijding van racisme en discriminatie binnen de politie. Hij schreef een plan met de titel Nooit meer wegkijken. Het gaat over veel meer dan alleen die hoofddoek, maar natuurlijk trekt dat wel de meeste aandacht. Dat kon hij op zijn vingers natellen.

De man zet zichzelf daarmee op achterstand, nogal onhandig als je je baan als een ‘loodzware opdracht’ kwalificeert. Maar goed, wie kaatst, moet de bal verwachten.

We kijken dus of Van Renswoude nieuwe argumenten heeft, interessante onderzoeksresultaten of een briljante ingeving die al het voorafgaande ongedaan maakt. Niet dus.

Geen relatie met racisme of discriminatie

Het begint er al mee dat hij niet uitlegt wat de hoofddoek met racisme en discriminatie binnen het politieapparaat te maken heeft. Voelen niet-gehoofddoekte agentes zich gediscrimineerd? Door wie dan? Door hun mannelijke collega’s met dezelfde migratie- of geloofsachtergrond? Als dat zo zou zijn, is dat toch juist reden om die mannen aan te pakken?

En als de hoofddoek zou worden toegestaan, moeten degenen die dat kledingstuk niet willen dragen, vrezen voor nog heftiger discriminatie dan nu het geval zou zijn? Of moeten we rekening houden met onwenselijke gedragingen van witte agenten die moeite hebben met collega’s die wel een hoofddoek dragen?

Geen woord over de acceptatie van gehoofddoekte agentes bij het publiek, geen toelichting waarom de politie uitgerekend met een zo omstreden en religieus symbool furore wil maken, geen woord over de alom bekende groepsdruk en sociale controle in kringen waar men (vooral mannen) de hoofddoek aan vrouwen willen opleggen, geen verwijzing naar moslimlanden waar de hoofddoek bij de politie taboe is, zelfs geen opmerking over de ongelukkig samenval met de hoofddoek-revolutie in Iran.

Filosofietjes van de verjaardagskalender

We moeten het doen met filosofietjes van de verjaardagskalender: neutraliteit in een superdiverse en sterk polariserende samenleving bereik je door diversiteit. Tja, opstaan door te vallen, sporten door te zitten, afslanken door te eten, tjonge, had dat eerder gezegd!

Er moet natuurlijk wel een adviescommissie komen, want het ligt allemaal ‘hartstikke gevoelig’ aldus Van Renswoude in de krant. ‘Ook binnen de islamitische gemeenschap’, waarna hij in een vlaag van openhartigheid meldt dat verschillende moslima’s hem hebben gezegd er nog eens heel goed over na te denken.

Minister: treed op!

Hoeveel waarschuwingen moet een mens hebben? Kabinet en Kamer zijn tegen, het lost geen actueel probleem op, betrokkenen zijn zelf ook niet al te happig op die hoofddoek en de reacties van het publiek zijn onvoorspelbaar.

Bovendien moet je wel ontzettend naïef zijn om niet te zien dat het de pleitbezorgers van de hoofddoek niet gaat om agentes die ‘m graag willen dragen, maar om het introduceren van dit religieuze symbool in de geüniformeerde instituten van onze Staat. Na de politie staan de Boa’s, het Openbaar Ministerie en de rechtspraak op het programma.

Wie dat niet gelooft, leeft onder een steen. Pak anders even het Eerste Programma van de nationaal coördinator tegen discriminatie en racisme, Rabin Baldewsingh erbij: het bevat ook een pleidooi voor de hoofddoek bij de politie, evenmin onderbouwd vanuit racisme of discriminatie.

De politietop doet net alsof ze dat niet in de gaten en maakt zich aldus dienstbaar aan een agenda die niets met de opdracht van de Nationale Politie van doen heeft. Dat is zeer verwijtbaar en noopt de minister het voor eens en voor altijd duidelijk te maken.

Paul Verburgt