Een onwezenlijk verkiezingsprogramma, een onbekookte uitsluiting van Wilders, een open deur naar de geradicaliseerde fusiepartij PvdA/GroenLinks en een onzekere lijsttrekker, het zal de partij naar de oppositiebankjes verbannen om daar geïsoleerd en machteloos te wachten tot er toevallig weer een Rutte langs komt.

Waarom zo somber of – afhankelijk van uw politieke overtuiging – zo optimistisch, vraagt u zich wellicht af. Het is niet de eerste keer dat de VVD er in de peilingen slecht voorstaat en het bij de verkiezingen toch goed doet. In april 2023 bijvoorbeeld peilde de partij 17 zetels en scoorde ze een half jaar later toch nog 24 zetels. Weliswaar een verlies van tien, maar geen halvering. De dreun werd verklaard door het vertrek van de allesoverheersende Rutte en de kiezers slikten deze – op zichzelf niet onlogische – verklaring.

Komt goed?

Zou kunnen. Misschien wordt de partij net op tijd geholpen door een ‘incident’, want kiezers zijn erg gevoelig voor actualiteit. Een paleisrevolutie bij PvdA/GroenLinks of een aanslag of internationale rel. Een mooi incident kan lekker aantikken. Rutte creëerde ze zo nodig zelf (uitzetting Turkse minister).

Maar als zo’n reddend incident zich niet aandient, zal de kiezer de VVD een ongenadig pak rammel geven. Dat weten ze in de partijtop vast wel, maar daadkracht is voor veel bestuurders niet het logisch vervolg op inzicht.

Verkiezingsprogramma

Met het verkiezingsprogramma dat eind juli als concept verscheen, trekt de VVD een lange neus naar de kiezers. Het heeft niet veel zin om je af te vragen of het hoogmoed of domheid is, het resultaat is hetzelfde.

De pensioenleeftijd verhogen, de AOW verlagen en het basispakket van de zorg verkleinen, mijn hemel, dat is gewoonweg vragen om een electorale aframmeling. De argumentatie is flinterdun: er is geld nodig voor het leger. Maar waarom dat door ouderen en zwakken moet worden opgebracht en niet kan worden betaald uit de geldverslindende asielindustrie of de overdaad aan publieke diensten en subsidies, blijft onbesproken

Migratie weggemoffeld

En of dat niet genoeg is, zet de partij migratie, het grootste pijnpunt voor de overgrote meerderheid van de kiezers (ook op links), ergens aan het slot van haar programma. Kennelijk denkt de top van de VVD dat de gemiddelde kiezer niet goed bij zijn hoofd is of het geheugen van een goudvis heeft. Eerst het vierde kabinet-Rutte laten vallen op migratie, dan in het kabinet-Schoof tegenstribbelend akkoord gaan met het verwaterde ‘strengste asielbeleid ooit’ en nu er zo goed als over zwijgen, terwijl Nederland inmiddels honderden AZC’s heeft en de instroom onverminderd doorgaat.

 Het verhaal doet de ronde dat VVD, PvdA/GroenLinks en CDA op initiatief van D66 hebben afgesproken het asielvraagstuk te downplayen om Wilders de wind uit de zeilen te nemen. Als dit waar is, zal vooral de VVD de rekening krijgen gepresenteerd. Zij was altijd de partij die zich sterk maakte voor beheersing van de migratie. Althans in verkiezingstijd.

Economie

Dat ze u en mij als stomkoppen en goudvissen beschouwen, is überhaupt de grondtoon van het verkiezingsprogramma. Op nummer 1 van de voornemens staat het versterken van de economie. Dat is natuurlijk altijd goed; weinig partijen zullen het omgekeerde bepleiten.

Maar waarom is de economie opeens zo’n issue? De waarheid wordt ons niet verteld, want die is dat de VVD kabinet na kabinet in innige samenwerking met D66, CDA en PvdA (plus ChristenUnie) de economie heeft verwaarloosd of zelfs hevig heeft gefrustreerd. Belasting op belasting, regel op regel en verder bergen roekeloos beleid, zelfs met ministers van eigen signatuur: stikstof, energie en ‘groene groei’ om een paar voorbeelden te noemen. Geen woord daarover. Wel allerlei loze beloften en dito voornemens, waarvan er nooit één zal uitkomen.

30 nieuwe woonwijken

Even illusoir zijn de plannen van de VVD om de woningnood op te lossen. De partij verkeert in goed gezelschap: D66 hallucineert over tien (10) nieuwe steden, PvdA/GroenLinks koortsdroomt over het grootste publieke investeringen ooit voor de bouw van huizen van kwaliteit voor bijna iedereen en nu wil de VVD dertig (30) grootschalige woonwijken bouwen. Toe maar. Wat zou het CDA nog in petto hebben? 20 steden? 50 woonwijken?

Hadden deze partijen de afgelopen 15 jaar maar in de regering gezeten. Dan was er geen woningnood geweest.

Kleinere overheid

Niet anders is het met het gekeuvel over een kleinere overheid. Juist onder de kabinetten die werden gedomineerd door de VVD, is de overheid groter en groter geworden. Kijk even naar het aantal Rijksambtenaren: in zeven jaar tijd 44.000 volledige banen erbij, van 110.000 naar 157.000. Uiteraard niet voor uitvoerende functies, maar voor communicatie en beleid.

Geen woord erover, laat staan een schuldbekentenis en laat nog meer staan het begin van een indicatie hoe die reductie gerealiseerd zou moeten worden: onze kabinetten durven niet eens activistische ambtenaren aan te pakken.

Is Yesilgöz wel de baas?

Wat denkt Dilan Yesilgöz eigenlijk wel? Heeft ze wel een visie op de toekomst? Is ze wel de baas in haar partij?

Naar verluidt is de opening naar de PVV haar indertijd door Ruben Brekelmans ‘aangedaan’, zonder afstemming, zo maar pardoes in het openbaar. Yesilgöz is erin meegegaan, gesteund door de meerderheid in haar partij, maar publiekelijk verguisd en achternagezeten door linksliberalen als Weisglas en Nijpels. Ook in haar fractie rommelde het. Buiten haar partij was ze de gebeten hond, want Wilders is nazi of zoiets en dan word je tegengewerkt, tot in de toppen van de departementen.

Kennelijk voelde Yesilgöz zich niet sterk genoeg of had ze zelf ook twijfels, maar tot een normale samenwerking in het kabinet kwam het niet. Toen Wilders eruit stapte, is ze veel te snel in de overdrivegegaan en sloot ze samenwerking met ‘wegloper’ Wilders uit.

PvdA/GroenLinks

Dom en haastig. Want als je de één uitsluit, zit je onvermijdelijk met de ander opgescheept. Timmermans van PvdA/GroenLinks dus, een man die alles, maar dan ook alles ervoor over heeft om in het Torentje te komen. Omdat zijn positie intern zwak is – hij is in alle opzichten het tegendeel van het ideale profiel van de dominantie GroenLinkse factie – heeft hij zich geradicaliseerd. De motie-Piri staat niet op zichzelf, ze is een symbool voor het linksradicalisme dat Timmermans als prijs voor zijn premierschap wil betalen. Dat hij zich daarmee tot de handpop van extreemlinks in zijn fusiepartij heeft gemaakt, zal hij wel weten, maar grenzen zijn er om te verschuiven, zal hij hebben gedacht, ook die van zijn zelfrespect.

Laat dat nu precies zijn die de VVD-achterban overduidelijk niet wil. De man niet, de koers niet en de extreemlinkse overheersing van de fusiepartij niet

Wat te doen?

Sluit Yesilgöz fusiepartij PvdA/GroenLinks uit, dan zal de VVD misschien minder erg verliezen, maar of dat ‘rechts-liberale’ kabinet waar ze naar zegt te streven, er komt, is verre van zeker. Voor zo’n kabinet zijn CDA en D66 nodig en die zijn niet bepaald rechts of liberaal, veeleer links.

Bij elkaar verwerven deze twee partijen waarschijnlijk zo’n 35 zetels, dus ruim 40 te kort om een kabinet te kunnen vormen. Kunnen JA21, BBB en SGP de VVD aan een meerderheid in de Kamer helpen? Dat is twijfelachtig, alleen getalsmatig al. Dan de ChristenUnie er maar bij en BVNL als die de kiesdrempel haalt? Forum ook?

Laat maar. Dit is geen serieuze kabinetsvorming meer, dit is verzamelwoede.

Met Timmermans

Sluit Yesilgöz Timmermans niet uit, dan weet ze zeker dat ze een dramatische verkiezingsnederlaag gaat lijden, dat haar achterban deelname aan een kabinet-Timmermans zal blokkeren en dat ze zal moeten vertrekken.

Allemaal erg vervelend en dus speelt Yesilgöz de bal voor zich uit en laat ze Timmermans en kiezers in het ongewisse of ze over links gaat of PvdA/GroenLinks toch uitsluit. In haar kringetje zal dit wel voor heel tactisch doorgaan, maar het jaagt de kiezers in de gordijnen.

Sluit jezelf uit

Wees dan maar eerlijk en sluit jezelf uit. Meld dat je bij een groot verlies niet meedingt naar kabinetsdeelname. Ga de oppositie in, probeer een opvolger te vinden en herstel het contact met de werkelijkheid van de kiezers.

Niet gewenst kabinet

Nederland krijgt dankzij dit epische geblunder waarschijnlijk een kabinet van PvdA/GroenLinks, CDA en D66 met bijvoorbeeld CU en Volt als bladvulling. Het zal zich centrum-links noemen, maar in feite een links-progressieve agenda nastreven. Om u een indruk te geven: een wapenembargo tegen Israël, erkenning van ‘Palestina’, scherpe verhoging van de erfbelasting, nog meer klimaatverboden, nog meer Europa, bedrijfsbeëindiging voor talloze boeren, verdergaande nivellering, hoofddoekjes voor de politie en vooral openhuis voor asielzoekers.

Een kabinet voor ‘ons soort mensen’, die zich er geen voorstelling van kunnen maken wat het is om een winkel te hebben, glazenwasser te zijn, als bejaarde in verborgen armoe te leven of om als vrouw in een prachtwijk de multiculturele samenleving aan den lijve te ondervinden. 

Goed gewerkt, VVD!

Paul Verburgt