Na ruim anderhalf jaar persoonlijke aanvallen op Wilders en de ‘prutsers’ in het kabinet-Schoof lijkt het erop dat Frans Timmermans gaat onthullen welke plannen zijn ‘beweging’ met ons land heeft. Het werd tijd, want de fusiepartij ligt in de peilingen als een dode vis in het water. Kiezers houden niet van gescheld, die willen plannen.

Gaza

Het eerste plan verscheen een paar weken terug: een volledig wapenembargo tegen Israël vanwege Gaza. Hoewel de Kamer dit idee van partijgenote Kati Piri met grote meerderheid had afgewezen, vond het partijcongres het prachtig. Men klapte de handen blauw, zwaaide met Arafat-sjaaltjes, hoonde tegenstanders weg en riep free Palestine’. Buiten de congreszaal wees menigeen op zijn voorhoofd en pleitte ervoor om dit geradicaliseerde PvdAGroenLinks uit te sluiten van kabinetsdeelname. Dat dit niet gebeurde, ligt aan het opportunisme van Bontenbal en van Yesilgöz die – gebrek aan zelfvertrouwen – de deur liever openhouden om een kabinet te vormen dan radicaal afstand te nemen van deze intentionele volkerenmoord.

Bouwplan

Deze week presenteerde Timmermans zijn tweede plan, Bouwen voor de sociale meerderheid geheten. “Bouwen is de belangrijkste prioriteit voor een nieuwe regering”, aldus Timmermans, aangevend dat zijn fusiepartij volkshuisvesting als onderwerp claimt zoals goed bestuur dat was bij NSC en migratie dat is bij de PVV.

Een goede keuze, want er is grote woningnood, al jaren, en het houdt de gemoederen erg bezig. Op dit moment zijn er naar schatting 400.000 woningen te kort. Er wordt wel bijgebouwd, maar veel te weinig. Halverwege het vorige decennium zo’n 40.000 tot 50.000 per jaar, met een stijging naar ongeveer 70.000 in de jaren erna, de laatste tijd ietsje meer, maar volstrekt onvoldoende om aan de vraag te voldoen.

Woningnood

Iedereen kent, vaak ook uit eigen omgeving, schrijnende verhalen van jongvolwassenen die bij hun ouders moeten blijven wonen, omdat er geen huurwoning is, althans niet tegen een min of meer redelijke prijs. Ouderen die noodgedwongen in hun te grote huis blijven wonen, omdat er geen – betaalbare – alternatieven zijn, verergerd door de sluiting van de bejaardentehuizen (een besluit van het tweede kabinet Rutte met VVD en PvdA, just saying). Eindeloze wachtlijsten voor sociale huurwoningen, althans voor autochtone Nederlanders, want statushouders gingen voor. Immense prijsstijgingen in de koopsector waardoor zelfs tweeverdieners nauwelijks hun eerste woning kunnen verwerven. Et cetera.

“Betaalbaar en van de hoogste kwaliteit”

Tot 2030 zal de woningvoorraad met 1.000.000 moeten toenemen, willen we een einde maken aan de woningnood. Dat is gerekend vanaf januari 2025 200.000 per jaar, royaal meer dan het dubbele van wat vandaag de dag wordt opgeleverd.

Goed dus – ik herhaal het – dat PvdAGroenLinks met een eigen woningplan komt. En ze zijn er trots op. Doorbraak hier en nieuwe start daar, laat dat maar aan Timmermans over. Zou het plan op muziek zijn gezet, dan waren we binnen een paar minuten doof geweest. Pauken, klaroenstoten, massale koren, alles op orkaansterkte, want dankzij PvdAGroenLinks kan binnenkort bijna iedereen een huis verwachten, “betaalbaar en van de hoogste kwaliteit”.

Timing

Het plan beslaat nog geen vijf pagina’s. Dat is erg kort, maar dat hoeft geen bezwaar te zijn. Geniale vonken hebben geen ruimte nodig.

Is het geniaal? Nou, in elk geval niet qua timing. Hoe bedenk je het: aan de vooravond van de zomervakantie! Als een pluisje van een uitgebloeide paardenbloem dwarrelde het even in het rond en toen was het weg. Onopgemerkt. Ook uit de partijkaders klonk geen bijval, curieus want zelfs de meest amateuristische partij weet zoiets nog wel te organiseren. Als Timmermans en zijn jonge collega Habtamu de Hoop geen piketdienst hadden gehad, was het doodstil gebleven.

Het is geen plan

Is het plan wellicht zo goed dat het voor zichzelf spreekt? Als je alleen wil lezen dat de woningnood de schuld is van Rechts en het Kapitaal en dat de overheid alles gaat oplossen, dan heb je verder geen toelichting nodig. Maar dat zal zelfs de meest devote aanhanger van Timmermans te ver gaan.

Het plan is geen plan. Er staat geen strakke analyse in, geen cijfermatige doelen, niet de benodigde fondsen en een koele beschrijving van de te verwachten obstakels en noodzakelijke instrumenten om die te ontmantelen. Het is meer een opstel, zo je wil een droom.

Extreem kostbaar

Niet de markt in samenwerking met de overheid moet de volkshuisvesting voor zijn rekening nemen, maar de overheid. Dat ging goed in de jaren dertig van de vorige eeuw (Wibaut) en het gaat goed in het hedendaagse, door de sociaaldemocraten gedomineerde Wenen, aldus de partij. Solidariteit! Rijk en gemeentes moeten met ‘ongekende publieke investeringen’ grond aankopen, goedkope leningen verschaffen aan Woningbouwverenigingen Nieuwe Stijl en massaal huizen gaan bouwen, niet slechts voor de laagste inkomens, maar voor ‘de sociale meerderheid’.

De sociale meerderheid

De sociale meerderheid is het nieuwe buzz-woord bij PvdAGroenLinks. Geen mens weet wat het betekent, maar het bekt lekker. En het suggereert iets, namelijk dat de partij eigenlijk stem geeft aan veel meer kiezers dan die anderhalf miljoen die de laatste keer op Timmermans stemden. Dat is niet zo en dat gaat ook niet gebeuren, maar marketingtechnisch is het een vondst.

In het bouwplan van de fusiepartij wordt gesuggereerd dat de sociale meerderheid bestaat uit alle burgers tot een gezinsinkomen van 85.000 euro, zoals dat in Wenen geldt. Een gigantische hoeveelheid mensen.

Dagdromerij

Dat is het ‘plan’. De goed ingevoerde lezer zal wel de nodige overeenkomsten zien met de huisvestingsplannen in het verkiezingsprogramma van 2023. Dat was uitgebreider dan dit plan, maar ook niet veel concreter. Als je je beperkt tot wat er staat, dan is het een flinterdun, ideologisch werkje met één hoofdrolspeler, de overheid als reddende engel. Als je erbij betrekt, wat er niet staat, is het gewoon dagdromerij.

Geld

Het begint al met zoiets aards als het geld. Een plan dat als kern heeft dat er ongekende publieke investeringen moeten worden gedaan, maar geen bedragen noemt, is niet serieus te nemen. Dat geldt te meer als er wordt verzwegen waar het geld vandaan moet komen en dat in een tijd waarin men nadenkt over miljardenbezuinigingen op de zorg en de AOW. En dan hebben we nog geen cent opzijgelegd voor de extra investeringen voor de NAVO.

Stikstofcrisis

Ander punt, je kan wel zeggen dat de overheid grootschalig grond gaat aankopen, maar waar dan? Er is nauwelijks vrije grond beschikbaar. Bovendien zijn het juist de gemeentes geweest die – om geld binnen te harken – eigen grond hebben afgestoten. Of wil PvdAGroenLinks op grote schaal tot onteigening overgaan, van boeren bijvoorbeeld?

En als er al grond beschikbaar is, hoe zit het met de stikstofcrisis die bijna elk bouwproject illusoir maakt? Er zijn zelfs huizen gebouwd die door kopers en huurders niet mogen worden betrokken omdat ze dan teveel stikstof zouden uitstoten. PvdAGroenLinks is een van de grootste pleitbezorgers van het verstikkende stikstofbeleid. Schrapt de partij dat beleid of is de stikstofcrisis opeens opgelost. Of bestond die crisis toch niet?

Hoe zit het trouwens met de talloze natuurmaatregelen? Eén vleermuisje en een bouwproject wordt stilgelegd? Eén zwaluwnestje en de isolatie van een woning moet worden gestaakt. Worden die regels ingetrokken? Of waren die regels toch wat overdreven?

Regels

Ons land is überhaupt dichtgeregeld. Daar kan je van alles van vinden en je kan zelfs naar PvdAGroenLinks wijzen als een van de hoofdschuldigen, maar daarmee verander je weinig. Er ligt een dicht gevlochten net van regels en voorschriften over Nederland, gemaakt door tal van instanties, vaak in aanvulling of interactie met elkaar. Wie deze Gordiaanse knop denkt te kunnen ontwarren met een (1) houw van het solidariteitszwaard, is de werkelijkheid ontstegen.

Migratie

En hoe zit het met de vraag naar woningruimte? Die neemt al jaren toe. Voor een deel vloeit dat voort uit wat heet huishoudverdunning (minder personen per huishouden) en sociaaleconomische factoren (verstedelijking, thuiswerken). De belangrijkste aanjager is echter de bevolkingsgroei. Als er in acht jaar tijd ongeveer 1 miljoen mensen in ons land bijkomen en als dit ongewijzigd doorgaat (wat Timmermans met zijn verzet tegen de asielwetten graag wil), dan kan je bouwen wat je wil, maar houd je woningnood.

Luchtkastelen

Timmermans kondigt aan dat hij in de eerste 100 dagen van een (zijn?) nieuwe regering met een Herstelplan voor de Woningbouw zal komen, maar wie kan daar vertrouwen in hebben? Als je de belangrijkste voorwaarden en obstakels voor het vlottrekken van de volkshuisvesting nu al niet eens worden benoemd, waarom zouden er dan over een halfjaar opeens oplossingen liggen? Trouwens, over een half jaar is het 2026. In vier jaar een miljoen woningen bouwen?

Timmermans bouwt luchtkastelen en iedereen ziet dat.

Paul Verburgt